Asesiad Perfformiad gan Banel

O dan Ddeddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021, mae'n ofynnol i gynghorau Cymru gomisiynu Asesiad Perfformiad gan Banel (APB) o leiaf unwaith yn ystod pob cylch etholiadol. Mae'r adolygiad annibynnol hwn yn gwerthuso pa mor effeithiol yw'r cyngor wrth gyflawni ei ddyletswyddau, gan gynnwys cyflawni ei swyddogaethau, y defnydd o adnoddau a threfniadau llywodraethu sydd ar waith. Y nod yw cefnogi cynghorau i ddod yn sefydliadau sy’n hunan-wella trwy roi her allanol adeiladol.

Mae'r broses APB yn cynnwys tri cham allweddol: Paratoi, Asesu, a Gweithredu. Rhaid i gynghorau benodi panel o bobl amrywiol, gan gynnwys aelodau annibynnol a chymheiriaid, a darparu dogfennaeth berthnasol. Mae'r panel yn cynnal cyfweliadau, yn adolygu tystiolaeth, ac yn cyflwyno canfyddiadau ar lafar ac mewn adroddiad ysgrifenedig. Rhaid i gynghorau wedyn ymateb yn ffurfiol i'r adroddiad, gan amlinellu unrhyw gamau maen nhw'n bwriadu eu cymryd.

Mae APBau wedi'u cynllunio i ategu dyletswyddau statudol eraill megis Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 a Deddf Cydraddoldeb 2010. Nid arolygiadau ydyn nhw, ond eu bwriad yw meithrin dysgu, tryloywder a gwelliant. Anogir cynghorau i ddefnyddio'r canfyddiadau i wella eu cynllunio strategol a'u canlyniadau gwasanaeth.

Rhaid cyhoeddi'r adroddiad terfynol ac ymateb y cyngor a'u rhannu â rhanddeiliaid allweddol, gan gynnwys Archwilydd Cyffredinol Cymru a Gweinidogion Cymru. Mae hyn yn sicrhau atebolrwydd ac yn hyrwyddo diwylliant o fod yn agored ac o welliant parhaus ar draws llywodraeth leol Cymru.

Cynhaliodd Cyngor Torfaen ei Asesiad o Berfformiad gan Banel ym mis Ebrill 2025. Edrychodd yr adolygiad yn fanwl ar rai o'r newidiadau pwysicaf y mae'r Cyngor yn eu gweithredu. Roedd hyn yn cynnwys sut mae'n cydweithio â Chyngor Blaenau Gwent, ei ddull "Cymunedau a Marmot" o wella iechyd a lles, a'i ymdrechion i helpu pobl yn gynnar, i atal problemau rhag gwaethygu.

Derbyniwyd adroddiad Asesiad Perfformiad Panel Torfaen gan y Cyngor llawn ym mis Gorffennaf 2025 ac mae ar gael i'w weld yma.

Bydd ymateb y Cyngor i APB ar gael i'w weld cyn bo hir.